İskandinav Mitolojisinde YARATILIŞ ve KOZMOLOJİ | MİTOLOJİ GÜNLÜKLERİ #1

Yeni yazı serimiz Mitoloji Günlükleri'nin ilk yazısına hoş geldiniz. Bu seride İskandinav, Britanya, Yunan gibi çeşitli mitolojilere değineceğiz. Bu sayıda İskandinav Mitolojisinde Yaratılış ve Hayat Ağacı Yggdrasil'den bahsedeceğim. İleriki yazılarda da Aesir ile Vanir tanrılarından ve efsanelerden bahsetmeyi düşünüyorum.
İskandinav Mitolojisi; İskandinav Yarımadası olarak adlandırılan Danimarka, İsveç, İzlanda gibi Kuzey Avrupa topraklarında yaşamış Nors, İskandinav veya Cermen olarak adlandırılan halkların Hristiyanlık öncesi inanç ve efsanelerinden oluşmaktadır.
Hristiyanlığın kabulünün ardından yazıya dökülen pagan efsaneleri ve inançlarını içeren kayıtların en önemlileri İzlandalı Snorri Sturluson'un 13. yy'daki çalışmalarıdır.

Yaratılış 

Yggdrasil

Zamanın başlangıcında, Hayat Ağacı Yggdrasil ve devasa uçurum Ginnungagap'tan başka hiçbir şey yoktu. Bütün dokuz diyar ve evren, bu dişbudak ağacının köklerinden ve onun etrafında var olmuştu. İlk oluşan diyarlar Muspelheim ve Niflheim olup; Muspelheim, Ginnungagap'ın güneyinde yer alan sıcak, lavlarla kaplı ve yanan bir yer olup dev Surtr tarafından yönetilmekteydi.

Sisler Diyarı olarak da bilinen Niflheim ise soğuk, kar ve buzlarla kaplı bir diyar olup hayatın başladığı yerdir.
Muspelheim'ın ateşleri yükselip Niflheim'ın buzlarını eritmeye başladığında, eriyen zehir köpüğünün damlalarından devlerin ilki Ymir, ve adının anlamı ''Besleyici'' olan İnek Audhumla hayat bulmuştur. Yaratıldığı zehrin vahşi, kötü ve acımasız yaptığı Ymir, Audhumla'nın süt ırmaklarından beslenmiştir.
Buzu yalayarak beslenen Audhumla, tanrıların atası Buri'yi ortaya çıkardı. Buri'nin oğlu Borr, Bestla adında bir devle çiftleştiğinde, Bestla, tanrıların ilki olan Odin, Vili ve Ve'yi dünyaya getirdi.
Bu sırada Ymir, sol koltuk altından devlerin atası olacak bir dişi ve bir erkeğe, bacaklarından ise bir oğlana hayat verdi.
Odin ve kardeşleri Ymir'i öldürdüğünde, Bergelmir ve ileride tanrıların ezeli düşmanları olan devleri doğuracak olan karısı hariç bütün devler Ymir'in kanında boğuldu. Ymir öldükten sonra Odin, Vili ve Ve, devin cesedini Dünya'yı ve iki ağaç kütüğünden ilk insanlar Ask ile Embla'yı yarattıkları Ginnungagap boşluğuna taşıdılar. Bu olayla birlikte Dokuz Diyar da yaratılmış oldu.

Dokuz Diyar

Orijinal Dokuz Diyar muhtemelen şu şekildeydi;

• Asgard: Aesir Tanrılarının evi
• Vanaheim: Vanir soyunun evi
• Alfheim: Işık Elflerinin diyarı
• Midgard: İnsanların evi (Dünya)
• Nidavellir: Cücelerin diyarı
• Jotunheim: Devlerin diyarı
• Muspelheim: Ateş Devlerinin diyarı
• Niflheim: Buz ve sisin diyarı (Muhtemelen Hel'i de içinde barındırıyordu.)
• Svartalfheim: Kara Elflerin diyarı

Snorri'nin çalışmalarından sonra dokuz diyar kavramında bazı değişiklikler oldu, Svartalfheim ve Nidavellir birleştirilerek tek bir diyar haline geldi. Ayrıca Hel de ayrı bir diyar olarak Nors mitlerine eklendi. Snorri Sturluson ve ardından gelenler Dokuz Diyar'ı şu şeklide yazıya döktü;

• Asgard: Aesir'in Evi, Gökkuşağı Köprüsü Bifrost ile Midgard'a bağlanıyordu.
• Vanaheim: Vanir'in Evi
• Alfheim: Işık Elflerin diyarı
• Helheim: Hastalık veya yaşlılıktan ölen insanların diyarı (İskandinav mitlerindeki yeraltı dünyası)
• Jotunheim: Devlerin ve Buz devlerinin diyarı
• Midgard: İnsanların evi
• Muspelheim: Ateş devi Surtr ve diğer ateş devlerinin diyarı
• Nidavellir / Svartalfheim: Dünyanın altında bulunan Cücelerin diyarı
• Niflheim: Muspelheim yakınlarındaki Buz, Kar ve Sis bölgesi

Asgard

 Asgard, İskandinav mitolojisinde, dokuz dünyadan biri ve savaşçı tanrıların ırkı olan Aesir'in anavatanıdır. İskandinav evreninin en üst seviyesinde yer alan diyar, sık bir şekilde döşenmiş yüksek bir taş blok duvarı ile çevriliydi. Asgard'a geçiş sadece Gökkuşağı Köprüsünü (Bifrost) geçerek mümkün oluyordu.

Asgard, her ana tanrının kendi sarayına sahip olduğu 12 veya daha fazla bölgeye ayrılmıştı. En önemli saray, tanrıların lideri Odin'in evi Valhalla idi.

Asgard

Vanaheim

Vanaheim; Vanir Tanrılarının evi. Vanir soyu, tanrıların eski bir dalıdır. Büyücülük ve sihirde ustalaşmışlardır. Ayrıca, geleceği tahmin etme yetenekleriyle tanınmaktadırlar. Kimse tam olarak Vanaheim'ın nerede olduğunu ve hatta nasıl göründüğünü bilmiyor. Aesir ve Vanir arasındaki savaş sona erdiğinde, Vanir tanrılarından üçü Njord ile çocukları Freya ve Freyr Asgard'da yaşamaya başladı.

Alfheim

Freyr

Alfheim, Asgard'ın hemen yanındaki Işık Elfleri'nin diyarı. Işık elfleri doğanın ve doğurganlığın sembolüdürler; büyülü güçleri konusunda insanlara yardım edebilir ya da onlara engel olabilirler. Ayrıca Tanrı Freyr, Alfheim'ın hükümdarıdır. Asgard ve Vanaheim ile birlikte evrenin en üst katında bulunur.

Jotunheim

Jotunheim, Devlerin ve Buz devlerinin anavatanı. Jotunheim, asla donmayan Iving nehri ile Asgard'dan ayrılır. Mimir’in bilgelik kuyusu da, Jotunheim'da, dişbudak ağacı Yggdrasil'in Midgard kökünün altında bulunur.

Jotunheim, Buz devlerinin korkulan kralı Thrym tarafından yönetiliyordu. Jotunheim'ın başkenti ve devlerin yaşadığı yer olan Utgard Kalesi, dev Utgard-Loki tarafından yönetiliyordu. Diğer kaleler arasında dev Menglad'ın evi Gastropnir ve dev Thiazi'nin dağ kalesi Thrymheim yer alıyor.

Midgard

Jormungand ve Thor

İnsanların evi Midgard, Nidavellir/Svartalfheim ve Jotunheim evrenin aynı seviyesinde yer alır. Tanrıların dünyanın orta kısmına inşa ettiği savunma kalesi, devlerden korunmaları için insanlara bahşedilmiştir.

Okyanus, büyük bir deniz yılanı olan Jormungand (Midgard Yılanı) tarafından sarılmış durumdadır. Jormungand o kadar büyüktür ki dünyayı tamamen sarmalamıştır.

Muspelheim

Ateş Devlerinin evi Muspelheim, Ginnungagap'ın güneyinde yer alan sıcak, lavlarla ve ateşlerle kaplı, yanan bir yer olup alevli bir kılıcı bulunan ateş devi Surtr tarafından yönetilip korunuyordu. 

Surtr, Ragnarok başladığında Tanrıları ve diğer her şeyi yok etmek için ortaya çıkacak ve tüm dünyayı ateşle kaplayacak.

Svartalfheim/Nidavellir

Svartalfheim, Dokuz Diyar'ın zanaatkârları ve demircileri Cücelerin evidir. Midgard'ın altındaki karanlık ve sisli mağaralarda yaşayan bu cüceler, Thor'un çekici Mjolnir ve Odin'in mızrağı Gungnir gibi daha pek çok önemli silahın yaratıcılarıdır. İskandinav mitlerinin en önemli cüceleri Brookr ve Eitri'dir (Sindri olarak da geçer).

Helheim

Helheim, savaşta onurlu bir şekilde ölenlerin aksine, yaşlılıktan veya hastalıktan ölen insanların öldükten sonra gönderildiği diyardır. Loki'nin kızı Hel tarafından yönetilmektedir. Hel, aynı zamanda Jormungand ve Kurt Fenrir'in kardeşidir. Loki'nin çocukları doğduklarında Odin, onların sorun olacaklarını düşündüğü için her birini evrenin farklı yerlerine göndermiştir. Jormungand'ı denizlerini sardığı Midgard'a yerleştirdi, Fenrir'i zincirlere vurdu ve Hel'i Yggdrasil'in köklerinin altındaki karanlık diyarlara yolladı.

Niflheim

Ginnungagap'ın kuzeyinde yer alan Niflheim, evrenin en soğuk bölgesidir. ''Sisler evi'' olarak da adlandırılan diyar, kar ve buzlarla kaplıdır. Nidhug adında bir ejderha tarafından korunan üç kuyunun en eskisi Hvelgemir de Nilfheim'da bulunur. Bütün soğuk nehirler Hvelgemir'den gelir ve İskandinav Mitolojisindeki on bir nehrin kaynağı da bu kuyudur.